زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

صورت (فقه)





صورت، چهره شکل و هیئت پدیده‌ها است. از صورت به معنای اول دربابهای طهارت ، صلات ، حج ، نکاح ، کفّارات ، اطعمه و اشربه ، حدود و دیات سخن گفته‌اند.


۱ - صورت در طهارت



صورت از اعضای وضو و تیمّم و شستن آن در وضو به عنوان اولین عضو از اعضای وضو، واجب است. حد واجب شستن در طول، از رستنگاه موی سر تا انتهای چانه و از عرض، حدّ فاصل بین انگشت وسطی و ابهام است که از بالا به پایین شسته می‌شود و عکس آن صحیح نیست مستحب است شستن صورت با دست راست باشد.
از واجبات تیمّم، مسح پیشانی و دو طرف آن از محل رویش مو تا ابروها و بنابر مشهور، قسمت بالای بینی است.

۲ - صورت در صلات



برگرداندن عمدی صورت از قبله به پشت در نمازِ واجب بنابر قول مشهور موجب بطلان نماز می‌شود. انحراف صورت به سمت راست یا چپ در صورتی که به حد فاحش نرسد موجب بطلان نماز نمی‌گردد، گرچه مکروه است.
[۵] مهذب الاحکام، ج۷، ص۱۷۳-۱۷۴.

در نماز پوشاندن صورت بر زن واجب نیست؛ بلکه مستحب است صورت او باز باشد.

۳ - صورت در حج



از محرّمات احرام برای زن پوشاندن صورت است؛ از این رو، بنابر قول مشهور، پوشاندن صورت با نقاب در صورتی که با آن تماس پیدا کند بر زن محرم حرام است. البته اسدال برای او اشکال ندارد.
پوشاندن صورت برای مرد محرم بنابر قول مشهور جایز است و کفّاره ندارد. از برخی قدما قول به حرمت نقل شده است.
برخی نیز به رغم قول به جواز قائل به لزوم کفاره شده‌اند.
زدن به صورت چارپا مکروه است.

۴ - صورت در نکاح



نگاه کردن مرد به صورت زن نامحرم و بالعکس با قصد لذت و ریبه حرام و بدون آن اختلاف است. برخی آن را مطلقا حرام و برخی مطلقا جایز و بعضی بار نخست را مکروه و تکرار آن را حرام دانسته‌اند.البته دختر نابالغ و نیز پیرزنی که در مظان شهوت و لذت بردن قرار ندارند از حکم حرمت استثنا شده‌اند.
نگاه کردن مرد به چهره و دستهای زنی که قصد ازدواج با او را دارد، حتی به تصریح برخی با بیم فتنه و حصول لذت جایز است. آیا برای زن نیز نگاه کردن به چهره مردی که قصد ازدواج با او را دارد جایز است یا نه؟ مسئله محل اختلاف است.
[۱۸] مفاتیح الشرائع، ج۲، ص۳۷۴.

نگاه کردن مرد به صورت کنیزی که قصد خرید او را دارد جایز است.در اینکه پوشاندن صورت از نامحرم بر زن واجب است یا نه، اختلاف می‌باشد.

۵ - صورت در کفّارات



خراشیدن صورت در مصیبت بر زن حرام و موجب ثبوت کفّاره یمین است.

۶ - صورت در اطعمه و اشربه



از آداب غذا خوردن ، شستن دستها پس از غذا و کشیدن آنها به صورت و ابروها پیش از خشک کردن است.

۷ - صورت در حدود و دیات



صورت از اعضایی است که هنگام اجرای حد باید از ضربه‌زدن به آنها خود‌داری شود.
در جنایت بر صورت، چنانچه التیام یافته، اما اثرش بر چهره باقی مانده و موجب زشتی آن شده باشد، دیه ثابت و دیه آن پنجاه دینار است.
[۲۷] مهذب الاحکام، ج۲۹، ص۲۰۳.

وارد کردن خراش به بدن دیگری موجب ثبوت دیه است و دیه آن در سر و صورت، در فرض خون نیامدن بنابر قول مشهور، یک شتر و در فرض خون آلود شدن، دو شتر است و چنانچه جنایت موجب سرخ یا کبود و یا سیاه شدن چهره گردد، دیه آن به ترتیب، یک دینار و نصف، سه دینار و بنابر قول اکثر فقها شش دینار می‌باشد.
دیه سایر جراحتهای وارد شده بر صورت، همان دیه آسیبهای وارد شده بر سر می‌باشد.

۸ - پانویس


 
۱. جواهر الکلام، ج۲، ص۱۳۷-۱۳۸.    
۲. مستند الشیعة، ج۲، ص۱۶۳.    
۳. جواهر الکلام، ج۵، ص۱۷۳.    
۴. جواهر الکلام، ج۵، ص۱۹۴-۲۰۰.    
۵. مهذب الاحکام، ج۷، ص۱۷۳-۱۷۴.
۶. مستند الشیعة، ج۷، ص۵۶.    
۷. وسائل الشیعة، ج۴، ص۴۲۱.    
۸. الحدائق الناضرة، ج۱۵، ص۱۲۹-۱۳۲.    
۹. جواهر الکلام، ج۱۸، ص۳۸۹-۳۹۲.    
۱۰. مستند الشیعة، ج۱۲، ص۲۱.    
۱۱. جواهر الکلام، ج۱۸، ص۳۸۷.    
۱۲. تهذیب الاحکام، ج۵، ص۳۰۸.    
۱۳. وسائل الشیعة، ج۱۱، ص۴۸۲.    
۱۴. جواهر الکلام، ج۲۹، ص۶۳-۶۵.    
۱۵. مستند الشیعة، ج۱۶، ص۳۹.    
۱۶. جواهر الکلام، ج۲۹، ص۶۸.    
۱۷. مستند الشیعة، ج۱۶، ص۳۹-۴۱.    
۱۸. مفاتیح الشرائع، ج۲، ص۳۷۴.
۱۹. مستند الشیعة، ج۱۶، ص۴۶.    
۲۰. جواهر الکلام، ج۲۹، ص۷۵-۸۲.    
۲۱. مسالک الافهام، ج۷، ص۴۸-۴۹.    
۲۲. جواهر الکلام، ج۳۳، ص۱۸۶.    
۲۳. مستند الشیعة، ج۱۵، ص۲۴۱.    
۲۴. جواهر الکلام، ج۳۶، ص۴۵۰.    
۲۵. جواهر الکلام، ج۴۱، ص۳۶۱.    
۲۶. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۳۴۴.    
۲۷. مهذب الاحکام، ج۲۹، ص۲۰۳.
۲۸. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۳۱۷.    
۲۹. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۳۲۰-۳۲۲.    
۳۰. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۳۴۶-۳۴۷.    


۹ - منبع



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۱۱۰، برگرفته از مقاله صورت.    


رده‌های این صفحه : احکام نگاه | حج | فقه | قبله | محرمات احرام | نماز | وضو




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.